Hayao Miyazaki animeleri ve filmleri

  • Yaren Kölemen
    • hayao miyazaki animeleri

    Hayao Miyazaki animelerinin hikayeleri, kalbimizin unutulmuş köşelerine dokunan rüya parçaları gibidir. Onun yarattığı dünyalarda rüzgarın yönü bile bir anlam taşır, uçan bir balonun gölgesi bile bir hikaye anlatır. Miyazaki, animasyonun sınırlarını aşarak bizi çocukluğumuzun en saf duygularına geri götürür; doğaya, dostluğa ve hayal gücüne yeniden inanmayı hatırlatır. Kahramanları ne tamamen güçlüdür ne de kusursuz; ama hepsi içten, meraklı ve hayata karşı derin bir sevgiyle doludur.

    Eğer siz de gerçek ile hayalin birbirine karıştığı o büyülü Miyazaki evrenine adım atmak istiyorsanız, gelin birlikte onun en unutulmaz animelerine doğru yola çıkalım. Rüzgar eserken, belki siz de kendinizi bir uçan kalenin penceresinden dışarı bakarken bulursunuz.

    Nausicaä of the Valley of the Wind (Rüzgarlı Vadi)

    Rüzgarlı Vadi ya da orijinal adıyla Kaze no Tani no Nausicaä, Miyazaki’nin yalnızca bir filmi değil, onun dünya görüşünün bir özeti gibi. İnsanların açgözlülüğü yüzünden mahvolmuş, zehirli ormanlarla kaplı bir gelecekte geçiyor hikaye. Ancak o yıkımın ortasında, rüzgarın sesini dinleyen, doğayla konuşabilen bir prenses var: Nausicaä.

    Nausicaä, gücün değil, anlayışın kahramanı. İnsanların yok ettiği dünyayı yeniden iyileştirmeye çalışan biri. Zehirli ormanda yaşayan dev böceklerle bile empati kurabiliyor; çünkü o, savaşın değil, dengenin tarafında. Film boyunca hem doğaya duyulan saygıyı hem de insanlığın kendini affettirme çabasını izliyoruz.

    Castle in the Sky (Gökteki Kale)

    Gökteki Kale ya da özgün adıyla Tenkuu no Shiro Laputa, Miyazaki’nin saf macera ruhunu en güzel yansıtan filmlerden biri. Hikaye, gökyüzünde kaybolmuş efsanevi bir uygarlığın kalıntılarını arayan iki çocuğun, Sheeta ve Pazu’nun yolculuğunu anlatıyor.

    Bir gün gökten gizemli bir kız düşer, kelimenin tam anlamıyla. Sheeta, elindeki büyülü kristal sayesinde yüzen bir ada olan Laputa’nın varlığını kanıtlayan tek kişidir. Pazu ise onunla birlikte hem bu gizemi çözmek hem de Laputa’yı kötü niyetli insanların eline geçmeden bulmak ister.

    My Neighbor Totoro (Komşum Totoro)

    Komşum Totoro ya da orijinal adıyla Tonari no Totoro, Miyazaki’nin belki de en saf, en sıcak hikayesi. Bu filmde büyük çatışmalar, kötü adamlar ya da devasa savaşlar yok, sadece çocukluğun o sihirli hali var.

    İki küçük kız kardeş, Satsuki ve Mei, hastanedeki annelerine yakın olmak için babalarıyla birlikte kırsal bir köye taşınıyor. Yeni evleri eski, biraz ürkütücü ama bir o kadar da gizemli. Ve bir gün, Mei ormanın derinliklerinde kocaman, tüylü bir yaratıkla tanışıyor: Totoro. Totoro, Miyazaki’nin yarattığı bir tür doğa ruhu. Ne tamamen gerçek, ne tamamen hayal. Sessizliğiyle huzur verir, gülüşüyle güven duygusu yaratır. Geceleri çocukları dev bir kedi otobüsle taşıyabilir, yağmur altında bir şemsiyeyi paylaşabilir.

    Grave of the Fireflies (Ateşböceklerinin Mezarı)

    Grave of the Fireflies (Hotaru no Haka), Studio Ghibli’nin belki de en sessiz ama en yıkıcı filmi. Isao Takahata’nın yönettiği bu başyapıt, savaşın ortasında büyümeye çalışan iki kardeşin hikayesi ve insanlığın unutmaması gereken bir yara. İkinci Dünya Savaşı’nın son günlerinde, Japonya yanarken küçük Seita ve kız kardeşi Setsuko hayatta kalmaya çalışır. Evleri bombalanmıştır, anneleri ölmüştür, babaları cephededir.

    İki çocuk, savaşın geride bıraktığı yıkıntılar arasında birbirlerine sığınır. Bir kavanoz dolusu ateşböceğiyle gecelerini aydınlatır, açlıklarını hayal gücüyle bastırmaya çalışırlar. Ama bu film, yalnızca trajedi değildir. Takahata, felaketi dramatize etmez; onun sessizliğini anlatır. Ateşböceklerinin ışığı hem güzelliğin hem geçiciliğin sembolüdür; bir an parlar, sonra söner. Film, insanın dayanıklılığını anlatırken, aynı zamanda savaşın çocuklardan çaldığı masumiyeti gösterir.

    Kiki’s Delivery Service (Küçük Cadı Kiki)

    Küçük Cadı Kiki özgün adıyla Majo no Takkyuubin, büyümekle hayal kurmak arasındaki o ince çizgide yürüyen, içi umut dolu bir hikaye. Miyazaki burada bir cadının uçma yeteneğinden çok daha fazlasını anlatır; kendini bulma, bağımsız olma ve dünyada bir yer edinme hikâyesini.

    Genç cadı Kiki, gelenek gereği evinden ayrılıp kendi başına yaşamaya karar verir. Yanında sadece konuşkan kedisi Jiji vardır. Uçan süpürgesiyle sahil kasabasına gelir ve burada bir kurye servisi kurar. Gökyüzünde süzülmek ilk başta kolay görünür ama gerçek dünya, büyüden çok cesaret ister.

    Porco Rosso (Kırmızı Kanatlar)

    Orjinal adı Kurenai no Buta olan Kırmızı Kanatlar, Miyazaki’nin olgunluk dönemine ait, hüzünle mizahı aynı gökyüzünde buluşturan bir film. Bu kez kahramanımız bir çocuk ya da cadı değil; bir savaş pilotu. Ama sıradan biri de değil; lanetlenmiş bir adam, bir domuz suretinde yaşayan efsanevi pilot Porco Rosso.

    Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra İtalya semalarında geçen hikayede Porco, deniz haydutlarına karşı savaşan yalnız bir ödül avcısıdır. Gökyüzünde hala bir şövalye gibi davranır ama yüreğinde savaşların gölgesini taşır. Yüzündeki domuz maskesi aslında bir lanet değil, utanç ve vicdanın dışavurumudur.

    Miyazaki, Kırmızı Kanatlar ile savaşın ardından gelen melankoliyi, gökyüzüne aşık bir adamın sessiz yalnızlığını anlatır.

    Pom Poko (Büyük Rakun Savaşı)

    Pom Poko orjinal adıyla Heisei Tanuki Gassen Ponpoko, Miyazaki’nin doğaya ve insanlığın hırsına dair en mizahi ama bir o kadar da dokunaklı filmlerinden biri. Filmin merkezinde, Tokyo’nun dışındaki ormanlarda yaşayan tanuki’ler, yani Japon rakun köpekleri var. Bu sevimli yaratıklar, yaşadıkları alan insan eliyle yok edilince, hayatta kalmak için eski efsanelerden gelen şekil değiştirme yeteneklerini kullanmak zorunda kalıyorlar.

    Tanuki’ler, insanların açgözlülüğü karşısında hem kahkahalar attıran hem de iç burkan bir direniş sergiliyor. Bir yandan eğlenceli planlar yapıp şehirde kaos çıkarıyorlar, bir yandan da kaybettikleri doğaları için yas tutuyorlar. Filmdeki her dönüşüm sahnesi, hem yaratıcı hem de sembolik: Tanuki’ler bir reklam panosuna, bir insana ya da bir rüzgar akımına dönüşürken aslında kendi varlıklarını koruma mücadelesi veriyorlar.

    The Ocean Waves (Büyülü Dalgalar)

    Büyülü Dalgalar ya da özgün adıyla Umi ga Kikoeru, Miyazaki’nin fantastik dünyalarından biraz daha sessiz, ama bir o kadar da derin bir hikaye. Büyü yok burada; yalnızca gençliğin içten karmaşası, geçmişin dalgaları ve kalbin yavaş yavaş büyüme sancısı var.

    Film, lise yıllarını hatırlayan Taku’nun gözünden anlatılır. Bir yaz, okullarına Tokyo’dan gelen Rikako adında bir kız transfer olur. Zeki, güzel ama mesafeli bir kızdır; etrafındakileri etkiler, ama kimseye tam olarak yaklaşmaz. Taku ve en yakın arkadaşı Yutaka, onunla kurdukları bu garip dostlukta hem birbirlerini hem de kendilerini yeniden tanımaya başlarlar.

    Whisper of the Heart (Yüreğinin Sesi)

    Mimi wo Sumaseba, türkçe adıyla Yüreğinin Sesi, Miyazaki’nin senaryosunu yazdığı, Yoshifumi Kondō’nun yönettiği, kalbe dokunan bir büyüme hikayesi. Bu filmde büyü, doğaüstü olaylarla değil; içten gelen bir tutkuyla, hayal kurmanın gücüyle anlatılır.

    Hikaye, kitaplara aşık genç bir kız olan Shizuku’nun etrafında döner. Kütüphaneden ödünç aldığı her kitabın kartında aynı ismi görür: Seiji Amasawa. Merakı onu bu gizemli kişiye götürür ve böylece hayatının yönünü değiştirecek bir bağ kurulur. Seiji keman yapma hayalinin peşindedir; Shizuku ise yazarlık tutkusunu keşfeder. Film, birini sevmekten çok, kendini bulmanın, korkulara rağmen üretmenin hikâyesi.

    Princess Mononoke (Prenses Mononoke)

    Prenses Mononoke (Mononoke Hime), Miyazaki’nin belki de en destansı, en yoğun filmi; doğa ile insan arasındaki kadim çatışmanın, öfke ve merhamet arasında gidip gelen bir şiiri. Bu filmde ne tam kahramanlar ne de tam kötü karakterler vardır; herkes kendi haklılığının yükünü taşır.

    Genç prens Ashitaka, köyünü lanetleyen bir iblisle savaşırken yaralanır ve bu lanetin kaynağını bulmak için batıya, orman ruhlarının diyarına doğru yola çıkar. Orada, kurtlar tarafından büyütülmüş vahşi bir kız olan Mononoke, yani ruhların prensesiyle tanışır. Mononoke, doğayı korumak için insanlara savaş açmıştır; karşısında ise sanayileşmenin sembolü, kararlı ama acımasız Lady Eboshi vardır.

    Miyazaki burada basit bir iyi-kötü anlatısı kurmaz. Her karakter, hem hayranlık hem de acı uyandırır. Film boyunca ormanın canlı ruhu Shishigami’nin sessiz varlığı, yaşam ve ölüm arasındaki dengeyi temsil eder.

    Spirited Away (Ruhların Kaçışı)

    Sen to Chihiro no Kamikakushi, bildiğimiz adıyla Ruhların Kaçışı, Miyazaki’nin yalnızca en tanınmış değil, aynı zamanda en derin filmlerinden biri. Bu hikaye, hem büyüleyici bir masal hem de insanın kendi korkularıyla yüzleşme yolculuğu.

    Küçük Chihiro, ailesiyle taşınırken yanlışlıkla ruhların yaşadığı gizemli bir dünyaya adım atar. Anne ve babası oburlukları yüzünden domuza dönüşür; Chihiro ise onları kurtarmak için bir hamamda çalışmaya başlar. Bu hamam, ruhların dinlendiği bir yer olduğu kadar, insan doğasının tüm yönlerini de yansıtan bir aynadır. Yubaba’nın bencil gücü, No-Face’in kimlik arayışı, Haku’nun gizemli geçmişi… Hepsi Chihiro’nun büyüme hikayesinin birer parçasıdır.

    The Cat Returns (Sihirli Kedi)

    Neko no Ongaeshi yani The Cat Returns, Miyazaki’nin değil ama onun sihirli evreninin bir uzantısı gibi hissedilen bir hikaye. Yüreğinin Sesi’ndeki hayal karakterlerinden biri olan Baron’un gerçek bir kahramana dönüştüğü, sevimli, masalsı bir macera.

    Film, sıradan bir lise öğrencisi olan Haru’nun bir gün sokakta bir kediyi arabadan kurtarmasıyla başlıyor. Fakat bu, öyle sıradan bir kedi değil; aslında Kedi Krallığı’nın prensi. Minnettarlıklarını göstermek isteyen kediler, Haru’ya ödül olarak prensle evlenme teklifi getiriyor. Böylece Haru, farkına bile varmadan kedilerin dünyasına çekiliyor ve yavaş yavaş bir kediye dönüşmeye başlıyor.

    Baron ve devasa kedi heykeli Muta, Haru’nun yeniden insan olabilmesi için ona rehberlik ediyor. Bu yolculuk, bir masalın içinde kendi kimliğini hatırlama hikayesine dönüşüyor.

    Howl’s Moving Castle (Yürüyen Şato)

    Howl’s Moving Castle (Howl no Ugoku Shiro), Miyazaki’nin hayal gücünün doruklarında dolaşan, ama kalbinde çok insani bir hikaye taşıyan bir film. Bu kez sihir, sadece büyücülerin değil; duyguların, sevginin, hatta yaşlanmanın içinde gizli.

    Film, şapka dükkanında çalışan genç Sophie’nin hikayesiyle başlar. Talihsiz bir büyü sonucu yaşlı bir kadına dönüştürülen Sophie, kaderini değiştirmek için gizemli büyücü Howl’un yürüyen şatosuna sığınır. Ancak o şato, taş duvarlardan çok duygularla inşa edilmiştir. Howl, güçlü ama korkak; özgür ama bir o kadar da kaybolmuş biridir. Sophie ve Howl’un hikayesi, savaşın karanlığında bile insan kalbinin ışığını arayan bir masal gibi ilerler.

    Tales from Earthsea (Yerdeniz Öyküleri)

    Tales from Earthsea (Gedo Senki), Miyazaki ailesinin bir başka elinden çıkma, bu kez Hayao Miyazaki’nin oğlu Goro Miyazaki’nin yönetmenliğinde hayat bulan, daha karanlık ve felsefi bir hikâye. Her ne kadar görsel olarak Studio Ghibli’nin zarif dokusunu taşısa da, bu film masalsı bir huzurdan ziyade, içsel bir çatışmayı anlatıyor.

    Dünya, büyünün yavaş yavaş kaybolduğu bir dönemdedir. Genç Prens Arren, kendi karanlığıyla boğuşurken büyücü Sparrowhawk’la (Ged) yolları kesişir. İkili, bozulmuş dengenin kaynağını bulmak için yola çıkar. Ancak bu yolculuk, doğanın değil insanın iç dünyasının karanlıklarına uzanır. Ölüm korkusu, arzular, güç tutkusu…Hepsi bu büyülü dünyanın gölgesinde yankılanır. Goro Miyazaki’nin filmi, babasının zarif umutlarından biraz daha serttir. Tales from Earthsea, her şeyin bir bedeli olduğunu hatırlatan bir masal gibi ilerler.

    Ponyo (Küçük Deniz Kızı Ponyo)

    Küçük Deniz Kızı Ponyo (Gake no Ue no Ponyo), Miyazaki’nin kaleminden çıkmış en saf, en çocuk ruhlu filmlerden biri. Bu hikaye, hem klasik deniz kızı masalına bir saygı duruşu, hem de doğanın gücüne duyulan derin bir sevgi mektubu gibi.

    Ponyo, deniz büyücüsünün küçük kızıdır; meraklı, inatçı ve dalgalar kadar özgür. Bir gün, kıyıya yakın bir yerde yaşayan küçük çocuk Sosuke ile tanışır. Aralarında hemen bir bağ kurulur; öylesine güçlü bir bağ ki, Ponyo’nun insan olma arzusu bütün doğanın dengesini sarsar. Deniz kabarır, gökyüzü kararır, dünya adeta nefesini tutar.

    Ama Miyazaki’nin evreninde her fırtına bir dönüşümün habercisidir. Ponyo’nun hikayesi, sevginin ve saflığın bile dünyayı değiştirebileceğini anlatır

    The Secret World of Arrietty (Aşırıcılar)

    Karigurashi no Arrietty (The Secret World of Arrietty), Miyazaki’nin senaryosunu yazdığı, küçücük bir dünyanın içindeki büyük duyguları anlatan zarif bir hikaye. Bu film, devasa bir fanteziden çok, sessiz bir keşif gibi; kalbinin sesini duymak için dünyayı biraz küçültmen gerekir.

    Arrietty, “ödünç alanlar” denen minik bir halkın genç kızıdır. İnsan evlerinin duvarlarında, yer tahtalarının altında yaşarlar. Onların dünyasında bir şeker tanesi bile bir hazine, bir iğne kılıç kadar değerlidir. Ancak bu gizli yaşam düzeni, Arrietty’nin insan çocuğu Sho ile tanışmasıyla değişir. İkisi arasında büyüyen dostluk, hem kırılgan hem de cesur bir bağdır. Çünkü bu dünyada görünmek, aynı zamanda tehlike demektir.

    From Up on Poppy Hill (Tepedeki Ev)

    Asıl adı Coquelicot-zaka kara olan Tepedeki Ev filmi, Miyazaki ailesinin duygusal damarını en saf haliyle taşıyan filmlerden biri. Goro Miyazaki’nin yönettiği, Hayao Miyazaki’nin senaryosunu kaleme aldığı bu yapım, nostaljinin, gençliğin ve geçmişe sahip çıkmanın hikayesi. Film, 1960’ların Yokohama’sında geçiyor. Limana bakan bir tepedeki evde yaşayan lise öğrencisi Umi, her sabah babasının hatırasına bir bayrak asar, denizden dönmeyecek bir babayı selamlar gibi.

    Günleri, okul ve ev işleri arasında sessizce geçerken, bir gün Shun adında bir çocukla tanışır. Shun, okulun eski kulüp binasını yıkımdan kurtarmaya çalışan öğrenci grubundandır. Umi de onlara katılır, böylece yalnız iki kalp aynı amaçta buluşur. Ancak geçmişin gölgeleri bu genç dostluğun üzerine düşer. Aile sırları, savaşın izleri, kaybolan bir neslin hikâyeleri aralarına karışır.

    The Tale of the Princess Kaguya (Prenses Kaguya Masalı)

    Kaguya-hime no Monogatari (The Tale of the Princess Kaguya), Studio Ghibli’nin en şiirsel, en kırılgan filmlerinden biri. Isao Takahata’nın yönettiği bu eser, Miyazaki’nin hayal gücüyle aynı evrende nefes alır ama çok daha geleneksel, çok daha içsel bir tonda konuşur. Bu bir masal değil, adeta bir ağıt gibi akar. Film, Japon halk masalının dokusunu el boyaması gibi yumuşak çizimlerle işler.

    Hikaye, bir bambu sapının içinden doğan minicik bir kızla başlar. Onu bulan yaşlı çift, onu Tanrı’nın bir armağanı sayar ve Kaguya adını verir. Kaguya büyüdükçe güzelliği efsaneye dönüşür; köy yaşamından saraylara, sade mutluluktan altın kafeslere uzanan bir yolculuğa çıkar. Ama Kaguya’nın kalbi hiçbir zaman saraya ait değildir; o, dağların rüzgarına, çocukluğun özgürlüğüne, toprağın kokusuna aittir.

    The Wind Rises (Rüzgar Yükseliyor)

    Kaze Tachinu (The Wind Rises), Hayao Miyazaki’nin en kişisel, en olgun eserlerinden biri. Bu film, hayalin güzelliğiyle gerçeğin ağırlığını aynı gökyüzüne sığdırmaya çalışan bir insanın hikayesi. Fantastik dünyalardan uzak ama ruhu hala uçuyor, tıpkı kahramanı Jirō Horikoshi gibi. Jirō, çocukluğundan beri uçaklara hayrandır. Ancak gözleri bozuk olduğu için pilot olamaz; bunun yerine, onları tasarlamaya karar verir.

    Rüyalarında ünlü İtalyan mühendis Caproni’yle konuşur, bulutların arasında yürür, gökyüzünde sessizce süzülen uçaklar çizer. Gerçek hayatta ise Japonya savaşın eşiğindedir, teknoloji silahların hizmetine girmiştir. Jirō’nun uçmak için kurduğu hayal, yıkımın bir parçasına dönüşür. Miyazaki burada, bir sanatçının çelişkisini anlatır: Güzellik yaratmak isterken farkında olmadan kötülüğe hizmet etmek.

    When Marnie Was There (Marnie Oradayken)

    Omoide no Marnie (When Marnie Was There), Studio Ghibli’nin en içe dönük, en duygusal hikayelerinden biri. Fantastik öğelerle örülmüş ama kalbinde tamamen insana, yalnızlığa ve bağ kurmanın gücüne odaklanan bir film. Anna, içine kapanık bir kız. Astım krizleri nedeniyle şehirden uzak, deniz kenarındaki bir kasabaya gönderiliyor.

    Sessiz, gri günleri arasında bir gün bataklığın ötesinde gizemli bir ev görür ve orada altın saçlı Marnie ile tanışır. Marnie ne zaman, nereden gelir belli değildir; ama Anna’nın hayatındaki boşluğu, kimsenin dokunamadığı bir yeri doldurur. Zamanla aralarındaki bağ, dostluğun ötesine geçer. Marnie, Anna’nın geçmişinin kapalı kapılarını açar; film ilerledikçe bu ilişkinin ne kadar derin, hatta dokunaklı bir gerçeğe dayandığını fark ederi

    The Boy and the Heron (Çocuk ve Balıkçıl)

    Kimitachi wa Dō Ikiru ka (The Boy and the Heron), Hayao Miyazaki’nin uzun bir sessizlikten sonra sinemaya dönüşü ve belki de kendi hayatına yazdığı bir masal. Bu film, bir çocuğun büyümesini anlatıyor ama aslında bir ustanın, kendi yarattığı dünyalarla vedalaşma biçimi. Hikaye, savaşın gölgesinde annesini kaybeden Mahito’nun gözünden başlıyor.

    Babası yeniden evlenir, şehir bombalar altında kalırken Mahito kırsala taşınır. Orada, bir gri balıkçıl kuşu onu tuhaf bir kuleye çağırır ve o kulede, yaşamla ölüm arasındaki, hayal ile gerçeğin birbirine karıştığı bir başka dünyanın kapısı açılır. Bu dünyada her şey tanıdık ama farklıdır: kuşlar konuşur, taşlar nefes alır, zaman bükülür. Mahito bu yolculukta hem annesini hem de kendi iç sesini arar.

    Hayao Miyazaki ve Studio Ghibli’nin filmleri, yalnızca animasyon değil; insanın iç dünyasına tutulmuş aynalar gibidir. Rüzgarla savrulan tozlar, yağmurun kokusu, sessiz bir gülümseme… Miyazaki’nin evreninde hiçbir şey sadece bir detay değildir. Her sahne, biraz umut, biraz hüzün taşır. O yüzden, izleyip bitirdiğinde bile o dünyanın bir parçası içimizde yaşamaya devam eder.

    Peki sen hangi Miyazaki filminde yaşamak isterdin? Gökyüzünde süzülen bir kalede mi, rüzgarla dans eden bir vadide mi, yoksa ruhların arasında bir hamamda mı? Yorumlarda konuşalım mı?

    Tüm güncel anime haberleri için X hesabımızı ve Animelerden’i takipte kalın!

    Exit mobile version